Inleiding / de casus
Aangrenzende erven en met name tuinen in stedelijke omgevingen worden op allerlei manieren van elkaar gescheiden. De meest voorkomende zijn een stenen muur, een houten schutting, een heg of haag en - zeker in nieuwbouwwijken -, rasterwerk met klimop op de erfgrens.
In de regel bereiken buren over de wijze van erfafscheiding en de kostenverdeling wel overeenstemming. In een zaak die onlangs tot aan een arrest van de Hoge Raad is uitgeprocedeerd, was dat anders. Het ging om een coniferenhaag die al vijfentwintig jaar op de erfgrens stond. De eigenaar van het ene erf vorderde van zijn buren
verwijdering van die haag en de plaatsing van een - in zijn ogen – echte ondoordringbare scheidsmuur.
De Hoge Raad zag zich dus geplaatst voor de vraag of een coniferenhaag kan dienen als een scheidsmuur tussen twee erven en, zo nee, of na vijfentwintig jaar in redelijkheid nog verwijdering van zo'n haag en plaatsing van een (ander soort) scheidsmuur kan worden gevorderd.
Het Hof en de PG
Het Hof wees in hoger beroep de vorderingen tot verwijdering van de haag en het oprichten van een muur toe. Daartoe overwoog het Hof dat onder muur volgens het Burgerlijk Wetboek wordt verstaan 'iedere van steen, hout, of andere daartoe geschikte stof vervaardigde, ondoorzichtige afsluiting'. Een coniferenhaag is niet ondoorzichtig, niet ondoordringbaar en is ook niet een stof die de wetgever heeft bedoeld bij de omschrijving van een muur. Er was dus voldoende belang bij de vordering tot het (meewerken aan) plaatsen van een muur en het daartoe noodzakelijke verwijderen van de haag.
De Procureur-Generaal (PG), die de Hoge Raad adviseert, dacht er anders over. De PG hechtte belang aan de omstandigheid dat er op de erfgrens al een haag aanwezig was. Die haag is daarmee dus gemeenschappelijk en kan op grond van de wet alleen worden vervangen door iets anders als dat naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid kan worden verlangd.
De ratio van het plaatsen van een scheidsmuur is bescherming van de privacy.
Dat bracht de PG tot de conclusie dat moet worden bekeken of de coniferenhaag voldoende en blijvend ondoorzichtig is. Zo ja, dan zou de vordering tot plaatsing van een (andere) scheidsmuur moeten worden afgewezen omdat de privacy voldoende beschermd is met de coniferenhaag.
De Hoge Raad
De Hoge Raad volgt de PG niet en overweegt allereerst, net als het hof, dat een
coniferenhaag geen scheidsmuur is in de zin van de wet. Dat betekent dat de
aanwezigheid van een coniferenhaag niet in de weg staat aan het inroepen van het recht tot het plaatsen van een scheidsmuur. Wel kan het zo zijn dat misbruik van dat recht wordt gemaakt of dat een beroep op het recht naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is. Daarvan was volgens de Hoge Raad geen sprake. Ook was er volgens de Hoge Raad geen sprake van afstand van het recht om verwijdering van de coniferenhaag en plaatsing van een scheidsmuur te plaatsen. Volgens vaste rechtspraak is stilzitten onvoldoende om afstand van recht aan te nemen.
Het dulden, ook als dat vijfentwintig jaar duurt, van een coniferenhaag die niet aan
de vereisten van een scheidsmuur voldoet levert dus geen afstand van recht op.
De coniferenhaag mocht dus worden verwijderd en worden vervangen door een muur van twee meter hoog. Een 'echte' ondoordringbare en ondoorzichtige muur van die hoogte is misschien ook niet overbodig nadat deze buren tot en met de Hoge Raad
tegen elkaar hebben geprocedeerd.
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Erik Lichtenveldt. Hij is bereikbaar op telefoonnummer 010-7504475 of per e-mail: el@thladvocaten.nl.
